«ΠΑΟ -θρησκεία- βιβλιογραφία!»

Δύο πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων προστίθενται στην πρωτοφανή πολιτισμική παραγωγή δεκαετιών γύρω από τον Παναθηναϊκό

Του Θοδωρη Mανικα στην «Καθημερινή»
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΙΤΡΟΕΦ
Ελλάς – Ευρώπη – Παναθηναϊκός, 100 Χρόνια Ελληνικής Ιστορίας, 1908-2008
εκδ. greekworks.com, 2010

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΛΕΚΟΓΛΟΥ
Γιώργος Καλαφάτης, Ο Ιδρυτής Του Παναθηναϊκού
εκδ. Νέα Εκδοτική, 2011

Ενα βιβλίο, ένας δίσκος, μια ταινία είναι πετυχημένα όταν μας κλειδώσουν σε έναν μικρόκοσμο και μας αφήσουν να ζήσουμε κάποιες ώρες εκεί μέσα! Το βιβλίο του κ. Κιτροέφ με κλείδωσε στον μικρόκοσμό του ένα Σαββατοκύριακο του περασμένου Φεβρουαρίου. Το βιβλίο του κ. Μελέκογλου με κλείδωσε, προσφάτως, σε μια «κοσμογονία» συγκίνησης, ας το θέσω έτσι. Στις σελίδες του πρώτου, είδα καταρχάς μια απόπειρα καταγραφής ιστορίας της ομάδας, από όπου, εκ της πραγματικότητος, δεν έχουμε να μάθουμε πολλά πράγματα. Τις γενικές γραμμές και τα πρόσωπα της ιστορίας της ομάδας μας τα γνωρίζουμε όλοι οι οπαδοί του Παναθηναϊκού. Ομως, ξεχώρισα και κάτι που δεν υπάρχει στα άλλα ιστορικά βιβλία περί το ποδόσφαιρο, το ότι δηλαδή αυτός ο άνθρωπος έγραψε όσα έγραψε κυριολεκτικώς γιατί τα πήρε μαζί του στην άλλη άκρη της Γης!

Είναι προφανές ότι οι δικοί του δεσμοί με τον Παναθηναϊκό, οι αναμνήσεις του, ο τρόπος που έγινε και χάρηκε το να είναι Παναθηναϊκός έχουν παίξει εξίσου μεγάλο ρόλο στη συγγραφή του βιβλίου με τα στοιχεία που βρήκε από την έρευνα, από τα ντοκουμέντα. Και το ότι κατάφερε αυτό το μείγμα αναμνήσεων και εμπειριών να το πάρει στις ΗΠΑ και να το κρατήσει ζωντανό, σε επίπεδο μάλιστα να μας το καταθέσει, είναι όχι μόνο συγκινητικό, αλλά και αξιοθαύμαστο.

Συναίσθημα

Ενα δεύτερο στοιχείο στο βιβλίο του κ. Κιτροέφ είναι το συναισθηματικό. Εχει συναισθηματικό δεσμό με την ομάδα, δεν είναι εδώ μόνο για να πανηγυρίζει πρωταθλήματα και Κύπελλα και για να γκρινιάζει όταν κάτι δεν πάει καλά. Κουβαλάει, όπως όλοι μας, πολλές εμπειρίες και πάρα πολλές καταβολές και μία από αυτές είναι δυνατή και είναι η καταβολή του αληθινού Παναθηναϊκού, που επιτάσσει το: «στις χαρές και στις λύπες μαζί».

Και όσον αφορά το ίδιο το συναισθηματικό μέρος, ξεφυλλίζοντας το βιβλίο του, άρχισα κι εγώ να χάνομαι σε «δικά μου» πράγματα και αυτή είναι και η επιτυχία του. Τυλίχθηκα από ήχους, πρόσωπα και οσμές, είδα, στη Λεωφόρο, το τεράστιο χρονόμετρο Longines, είδα τον Μπακούρο, για όποιον τον θυμάται, είδα τον «Μπλούη» Διακάκη με τις χρωματιστές τιράντες να κάαααθεται στα επίσημα, είδα τον Οδυσσέα Καλογεράκη και τους πρωτεργάτες της Θύρας 13, με τα «μυθικά» τραγούδια τους... Και είχε όντως και ήχο σε όλα αυτά που με τύλιξαν, γιατί ξαφνικά άκουσα κι εκείνη την επωδό που συνόδευε την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των άλλων αγώνων από τα μεγάφωνα του γηπέδου: «Sanyo, για έναν ήχο σπάνιο!».

Πέραν της ιστορίας και του συναισθήματος, διέκρινα και ένα επιστημονικό πρίσμα που σπανίζει στην εγχώρια ποδοσφαιρική βιβλιογραφία. Και, ειλικρινώς, μακάρι ο (καθηγητής Ιστορίας στο Haverford College, στην Πενσιλβάνια) κ. Κιτροέφ να βρει κάποτε τον χρόνο για ένα αποκλειστικώς επιστημονικό πόνημα με θέμα το, ευδιάκριτο και πλούσιο, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό προφίλ που έχει ο Παναθηναϊκός αλλά και οι οπαδοί του όλα αυτά τα χρόνια.

Γιατί τα δύο αυτά βιβλία προστίθενται στην εξωπραγματική, όχι μόνον για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά πιθανόν και για τα ευρωπαϊκά, πολιτιστική παραγωγή που υπάρχει γύρω από την ομάδα που υποστηρίζουμε.

Δεν είναι καλό και δεν το συνιστώ σε κανέναν να κάτσουμε να μετράμε με τα δαχτυλάκια, αλλά δεν υπάρχει σύγκριση! Δεκαεννέα (19) είναι μόνο τα βιβλία γύρω από την ομάδα μας, που κυκλοφόρησαν μετά το 1995. Το νούμερο είναι ένα μόνο δείγμα του πόσο αυτονόητη είναι η παραγωγή πολιτισμού γύρω από τον Παναθηναϊκό.

Αυτή είναι μια καταβολή που έρχεται από τις μέρες της ίδρυσης του Παναθηναΐκού, 103 χρόνια πίσω, όταν ο Γιώργος Καλαφάτης και οι φίλοι του προσδιόρισαν εμπράκτως τον πολιτισμό ως εκ των ακρογωνιαίων λίθων της κοσμοθεωρίας του νεοσύστατου σωματείου τους.

Η συνέχεια στην «Καθημερινή»